پوشکین قرقیزستان کیست؟/ بررسی عدم آشنایی ایرانیان با عثمان‌اف

به گزارش خبرگزاری مهر، بخش پژوهش‌های فرهنگی رایزنی فرهنگی ایران در قرقیزستان، در تازه‌ترین مطلب ارسالی خود به مهر به معرفی یکی از برجسته‌ترین شاعران قرقیزستان پرداخته است. چهره‌ای که در منابع فارسی نامی از او برده نشده و اهالی ادبیات ایران آشنایی چندانی با زندگی و آثارش ندارند.

علی قول عثمان اف شاعر کلاسیک، مترجم و نمایشنامه نویس برجسته قرقیزستان است. او متولد ۲۱ مارس سال ۱۹۱۵ در روستای کپتال اریک منطقه پانفیلوف استان چوی قرقیزستان است. تاریخ وفاتش بر اساس آنچه در بیوگرافی‌اش بچشم می‌خورد ۱۲ دسامبر سال ۱۹۵۰ در شهر فرونزه – بیشکک فعلی- است. به پاس خدمات و نقشی که علی قول عثمان اف در توسعه ادبیات ملی قرقیزستان داشته است؛ دولت جمهوری قرقیزستان طی مصوبه شماره ۱۷۳ مورخه ۱ آوریل ۲۰۱۵ میلادی نام کتابخانه ملی این کشور را به نام کتابخانه ملی علی قول عثمان اف تغییر نام داد.

زندگینامه

علی‌قول تا سال ۱۹۲۹ در خانه کودکان توکموک بزرگ شد و بعد در آموزشگاه عالی تکنیک تحصیل کرد، اما به خاطر مشکل سلامتی آنرا به پایان نرساند. وی به عنوان خبرنگار به فعالیت پرداخت. تا سال ۱۹۳۶ در مجله چابول و روزنامه لنینچیل جاش کار می‌کرد. نخستین مجموعه اشعارش با عنوان آهنگ‌های طلوع در سال ۱۹۳۵ چاپ و منتشر شد.

او نویسنده مجموعه آثار «جوان ستارگان» Звездная молодость و «چالپانستان» Чолпонстан (سال ۱۹۳۷)، «عشق» Любовь (۱۹۴۵)، «ترانه‌های جدید» Новые песни (۱۹۴۹) و … است. او برای کودکان آثار زیادی نوشت و ترجمه کرد.

این نویسنده در زمینه نمایشنامه نویسی نیز فعالیت می‌کرد: نمایشنامه‌های «کامن» Объездчик Кооман (۱۹۴۷)، «ابوالقاسم جانبالاتوف» Абулкасым Джанболотов (۱۹۴۸)، «سفر به مرکه» Надо отправляться в Мерке (۱۹۴۹) از جمله آثار او در این حوزه هستند.

ترجمه منظومه «پلنگینه پوش» Витязь в тигровой шкуре شوتا روستاولی توسط علی قول عثمان اف ۶ بار تجدید چاپ شده است. آثار پوشکین، لرمانتوف، کریلوف و دیگران را به زبان قرقیزی ترجمه کرده است.

درسال‌های ۱۹۳۷-۱۹۴۰ به عنوان دبیر بخش آغاز فعالیت اجتماعی اتحادیه نویسندگان قرقیزستان خدمت کرد. نخستین شعر وی «بارقرمز» در ۱۹۳۰ در روزنامه «باسوادباش» منتشر شد. وی با داشتن علاقه زیاد به ادبیات جهان و روسی، آثار مختلفی را به زبان مادری برگرداند. وی به فولکلور قرقیزی توجهی زیادی داشت و افسانه‌های فراوانی جمع آوری کرد. به طوری که براساس آنده‌ها داستان نوشت. در ۹ آوریل ۱۹۳۸ عضو اتحادیه نویسندگان شوروی شد و در همان سال «نشان افتخار» دریافت کرد. در ۱۹۴۶ به او مدال «شجاعت جنگ جهانی دوم» اهدا شد. مجموعه اشعار وی که در ۱۹۵۰ در مسکو به زبان روسی منتشر و جایزه ادبی استالین را از آن خود کرد.

در سال ۱۹۵۰ میلادی یعنی زمانی که هنوز ۳۵ سال بیشتر نداشت بر اثر بیماری دار فانی را وداع گفت. بعدها جایزه ادبی موسوم به علی قول عثمان‌اف توسط اتحادیه نویسندگان قرقیزستان تاسیس شد. این جایزه در قرقیزستان شوروی پس از جایزه لنین و جایزه قرقیزستان موسوم به تاکتاگل ساتیلگانوف در جایگاه سوم قرار داشت. با هدف بررسی و مطالعه زندگی و آثار این شاعر بنیاد اجتماعی- ادبی عثمان اف در سال ۱۹۹۴ تاسیس شده است.

علی‌قول عثمان‌اف برای نقش و سهم مهمش در ادبیات قرقیزی مفتخر به دریافت جایزه کامسامول لنین درجه یک شد. در ۱۹۸۶ اتحادیه نویسندگان ملی قرقیزستان مراسم «جایزه ادبی به نام علی‌قول عثمان‌اف» و مراسم شب شعر «اسب سفید علی‌قول» را که هرسال میان جوانان خلاق برگزار می‌شود با موفقیت برگزارکرد.

در شهر بیشکک تندیس یادبود وی در خیابان عبدالرحمان‌اف روبروی تئاتر اپرا و باله نصب و یکی از خیابان‌های بیشکک به نام وی نام‌گذاری شده است. برای ۶۰ شعر علی‌قول عثمان‌اف آهنگ نوشته شده است و کارگردانانی، مانند اوبوکئیف، توروس‌بیکاف، از آثار این شخصیت ادبی قرقیز فیلم ساختند. آثار وی به زبان‌های روسی، انگلیسی، قزاقی و استونی ترجمه شده است. همچنین ۴ شعر او درسالنامه ژاپنی «شاعران جهان» قرارگرفت.

فهرست آثار علی‌قول عثمان‌اف

۱. اشعار منتخب، فرونزه ۱۹۳۵، ۱۲۷ ص.

۲. دوره جوان درخشان، فرونزه ۱۹۳۷، ۳۵ ص.

۳. چمنستان، اشعار منتخب، فرونزه ۱۹۳۷، ۹۶ ص.

۴. گارد لشکر هشتم، فرونزه ۱۹۴۲، ۳۵ ص.

۵. عشق، شعرها، فرونزه ۱۹۴۵، ۲۸ ص.

۶. اشعار کودکان، فرونزه ۱۹۴۵، ۷۶ ص.

۷. اشعار منتخب شاعران جوان، فرونزه ۱۹۴۷، ۹۹ ص.

۸. سرزمین من – سرزمین شعر است، شعرها، فرونزه ۱۹۴۷، ۸۰ ص.

۹. اشعار نو، فرونزه ۱۹۴۷، ۸۶ ص.

۱۰. اشعار نو، فرونزه ۱۹۴۹، ۱۳۱ ص.

۱۱. داستان‌ها و اشعار منتخب، فرونزه ۱۹۵۴، ۲۶۴ ص.

۱۲. میهن: آثار منتشر نشده، ۱۹۵۸، ۲۰۰ ص.

۱۳. روسیه، شعرها، فرونزه ۱۹۶۴، ۱۶ ص.

در دیداری که رایزن فرهنگی ایران اواخر فروردین ۹۸ از کتابخانه ملی علی قول عثمان اف جمهوری قرقیزستان داشت از بخش مربوط به شخصیت و آثار این شاعر و نویسنده برجسته قرقیز نیز بازدید کرد. جیلدیز باقاشوا رئیس کتابخانه ملی قرقیزستان در معرفی این شاعر برجسته از او به عنوان پوشکین قرقیزستان نام برد. علی قول عثمان اف بی تردید برجسته‌ترین شاعر مردم قرقیزستان است. آثار وی در تاریخ ادبیات قرقیزستان باقی مانده است. مجسمه‌ای از این شاعر در روبه‌روی ساختمان کتابخانه ملی قرقیزستان نصب شده است.

نام کتابخانه‌های ملی در بیشتر کشورهای جهان با نام شاعران و نویسندگان آنها مزین و نامگذاری شده است از آن جمله‌اند کتابخانه ملی جمهوری آذربایجان موسوم به کتابخانه آخوندوا، کتابخانه ملی ازبکستان موسوم به کتابخانه علیشیر نوایی و کتابخانه ملی گرجستان موسوم به چاوچاوادزه. علی قول عثمان اف هم برازنده نام کتابخانه ملی جمهوری قرقیزستان است.